Teresa Moure dixo unha vez na revista Tempos Novos que non cría «en ningún sistema literario. As persoas escriben soas, cada unha na súa casa, ao seu aire, coas súas influencias...» [...] «persoas que cren cousas completamente distintas. Como podemos definir iso como un sistema? ». [...] «expresión creada polos profesores de Teoría da Literatura e polos críticos literarios para perpetuarse a si mesmos e dicir que tamén forman parte do modelo. Un sistema por definición é un conxunto onde os elementos teñen relacións entre si. Se non, non hai sistema. E por mínimamente marxista que sexas necesitas esas relacións. Pero que relación gardan os elementos desa cousa chamada sistema literario galego?»
No seu blog Nubosidade variábel (http://nubosidadevariabel.blogspot.com/2007/08/o-sistema-de-teresa-moure.html), Anxos García Fonte, xa hai máis de dous anos, comentaba perplexa esas declaracións de Teresa, que non entendía. A mesma blogueira intervén intrépida entre os comentarios ao propio blog para explicarnos (resumo):
«Unha persoa escribe un produto literario (chamémoslle arte) que se achegue ao que os receptores agardan e rache máis ou menos coa tradición (carga que todos levamos ao lombo). Ese produto artístico-literario comercialízase, recibe (ou non) apoio económico dunha institución en forma de premio ou de adianto para a súa creación. Ese produto, tamén produto comercial, é obxecto de campañas publicitarias que animen uns lectores a mercalo, e mesmo decídese lanzalo cara a mercados máis extensos. Eu recibo información desde os diarios, revistas especializadas, dos poucos espazos adicados á literatura na radio e TV. Teresa Moure xa case é unha coñecida da familia. Leo as súas entrevistas, comento as súas tomas de posición verbo do espazo literario dun xeito que anime á discusión.
Isto é campo literario/sistema literario, non lle deas máis voltas.»
Con seguridade non hai o menor cinismo, nin moito menos ironía, na inclusión do marketing no noso sistema literario. Confío en ser fiel á explicación cando desprendo que sistema literario galego serán tamén o dependente de libraría e o seu contábel, a furgoneta do distribuidor, até aí ben, mais sistema literario galego tamén son La Correa Gayega, La Hez de Galicia, El retroceso de Lugo e outros da mesma... E a telegaita. Coas súas inclusións e exclusións. Dá para pensar.
E non esquezamos que parte fulcral do mercado editorial galego son os libros de lectura obrigatoria no sistema educativo, é dicir, os profesores que libremente os deciden e os alumnos que á forza teñen que gozar deles: sen dúbida, para moitos libros-produto a fonte de lectores máis numerosa.
(Tocante á forghoneta do distribuidor, co Alberte N'Feijão agardo que sexa unha Citroën, que hai un ano que gañou el un referendo sobre iso, e sobre a liberdade de escolla do galego, e para impoñer outra lingua estranxeira, e sobre quen non debe pór ventiladores eólicos...)
De igual xeito, un sistema xudicial integral ha de incluír as policías varias, pero, e os seguratas privados? Os porteiros de discoteca? As mafias varias, cando menos no seu modo protección e no modo axuste de contas...?
Mais eu non estou con Teresa Moure para negar a existencia do tal sistema literario galego, nin estou segura de que ela dixese iso. O que eu lle leo é que non cre nel, non que crea que non exista: non cre, isto é, que non lle confire valor ningún... Tamén dá moito para pensar esta concreción do pensamento da Teresa: expresión creada polos profesores de Teoría da Literatura e polos críticos literarios... Non sei eu se os críticos serán para tanto, agora que xa nin sequera son cítricos. Que tal, Teresa, se os substituíres por directores literarios das editoriais? Bo, ao cabo, Villalaíns dentro, Villalaíns fóra, ten iso algo de mafia...?
Non, non teño a menor intención de negar a existencia do tal sistema literario. Simplemente, algo máis me deu que pensar, fixen algunhas preguntas e hai un par de anos púxeno por escrito. Dedícollo a Teresa Moure, e velaí vai:
a miña derradeira visita veneciana ao ciber-café antes de que fosen pechar, para preguntar a Ese Que o SAbe Case Todo por "sistema literario galego" e tamén por "sistema literario".
O primeiro resultado foi sorprendente, de xeito que insistín conmutando entre varios idiomas. Velaquí os inventarios que o buscador Eqsact me subministrou:
* "sistema literario" (sen especificar idioma): 11600 respostas; delas, a preguntar con maior concreción: sistema literario galego 2210 (!!)
sistema literario español 172 (!!!)
sistema literário brasileiro 51
sistema literário português 2
* a preguntar por "sistema literario" traducido a outras linguas:
sistema literari 357
literary system 265 (*)
sistema letterario 169 (*)
système litteraire 25 (*)
(*) frecuentemente procedentes de páxinas en español ou localizadas no estado español
Deprendín que o concepto non é galego nin español, que o inventaron os formalistas rusos Tïñánov e Iákobson, que arredor do histórico 1975 tamén se instalou nel o António Cândido no Brasil. Mais non me pareceu que callara noutros sistemas lingüísticos, de xulgar o resultado desta miña profunda aínda que acelerada investigación.
2007, de As doce marabillas do mundo
A conclusión, é obvia? Claro que si: a presenza da lingua galega na rede é esmagadoramente maioritaria.
Repetición da consulta a google o 14 de febreiro de 2010
* "sistema literario" (sen especificar idioma): 115.000 respostas; delas, a preguntar con maior concreción:
sistema literario galego 1.600.000
(un imposíbel paradoxo combinatorio, pois "sistema literario" forzosamente ten que conter o número de chamadas de "sistema literario galego", con modificador, sendo maior ou igual ca el; mais o paradoxo, aínda que imposíbel, está probado!! As mesmas cifras forneceu varias veces máis en días sucesivos, sempre a demandar a busca para calquera parte do mundo e en calquera lingua)
sistema literario español 17000 (!!!)
sistema literário brasileiro 8920
sistema literário português 156
* a preguntar por "sistema literario" traducido a outras linguas:
sistema literari 8110
literary system 48000
sistema letterario 25500
système litteraire 8920
Comparadas coas de 2007, nas consultas en inglés, italiano e francés xa non abondan as chamadas a páxinas en español ou do estado español
(outro día igual pregunto por campo literario/champ/field...)
Só dous anos ou dous e medio e as cifras multiplicáronse... é claro que a internet se expande en progresión xeométrica. Mais non, non – a conclusión é outra: somos unha potencia mundial en sistema literario. Probabelmente a única superpotencia da Galaxia.
Parabens!
